Oosterpoort & Europapark
Over deze wijk.
De Oosterpoort is een wijk aan de zuidoostkant van de binnenstad. De wijk wordt in het noorden en noordwesten begrensd door het Verbindingskanaal en door de Oosterhaven. In het noordoosten en oosten vormen het Eemskanaal z.z., de Europaweg en het industrieterrein ten oosten van het Oude Winschoterdiep de begrenzing, in het zuidoosten het terrein van de gemeentelijke reiniging en in het zuidwesten en westen respectievelijk de spoorlijn en de Hereweg.
De Hereweg en de Oosterweg behoren al lang tot de belangrijke uitvalswegen aan de zuidkant van de stad. Langs de wegen vond voorheen op de hoger gelegen gronden van de Hondsrug land- en tuinbouw plaats, terwijl op de lager gelegen gronden in het oosten veeteelt werd bedreven. In 1350 werd het Winschoterdiep gegraven en ontwikkelde zich al wat kleinschalige bedrijvigheid op de plek van de huidige Oosterpoort. Vanaf 1657 lag buiten de Oosterpoort - noordelijk van de als versterking van de vesting gegraven Griffe - de vuilnisbelt van de stad: de zogenaamde Drekstoep. Al voor 1830 had zich ten zuiden daarvan een sloppenwijkje gevormd. Aan het eind van de 19de eeuw werd de vuilnisbelt verplaatst naar het terrein van de huidige Gemeentelijke Reiniging. Op het oude terrein werd de Veemarkt aangelegd.
In 1864 vond aan de Brandenburgerstraat, de Kleine Brandenburgerstraat en de Kleine Sophiastraat de eerste(kleinschalige) bebouwing van de huidige wijk plaats. De aanleg van de spoorlijn naar Nieuweschans in 1868 had tot gevolg dat de zomerhuisjes en theekoepels die de welgestelden van de stad in dit gebied hadden laten bouwen, voor een groot deel verdwenen. Vanaf 1869 werd het hele gebied in hoog tempo bebouwd. In het begin lag het initiatief tot de aanleg van straten vooral bij de gemeente. Later, vanaf ca. 1876, kwam het initiatief veelal van particulieren. Rond 1900 was het gebied tot de Meeuwerderbaan grotendeels met arbeiders- en middenstandswoningen volgebouwd. Een uitzondering vormde het gebied ten oosten van de Hereweg, dat in 1880 door de gemeente werd bestemd als woongebied voor de welgestelden: het Zuiderpark. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog veranderde er in de wijk relatief weinig.
In het zuiden werd de wijk in 1969 doorsneden door de ringweg. Hiervoor werden aan de Meeuwerderbaan en de H.L. Wichersstraat woningen afgebroken. In het begin van de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd op de plek van de voormalige veemarkt, het Cultureel Centrum De Oosterpoort gebouwd. Hierdoor verdween het grootste deel van de Veemarktstraat.
De Oosterpoort is een typische negentiende-eeuwse arbeiderswijk die voor het grootste deel voor de Woningwet van 1901 tot stand is gekomen. Het Zuiderpark vormt hierbinnen een apart gebied. De bebouwing bestaat hier voornamelijk uit vrijstaande villa's. Het Zuiderpark is in 2000 in zijn geheel aangewezen als beschermd stadsgezicht. Ruimtelijk gezien is er een duidelijke aansluiting met de binnenstad en met het noordoostelijk deel van de Herewegbuurt.
Europapark
Het Europapark is een nieuw woon- en werkgebied, grenzend aan de Oosterpoortwijk aan de zuidkant van de stad Groningen. Het wordt geleidelijk tot ontwikkeling gebracht. In vier kwadranten biedt het Europapark plaats aan wonen, werken en ontspanning. Kenmerkend element is de Euroborg, het multifunctionele stadioncomplex waar voetbalclub FC Groningen haar wedstrijden speelt.
Het gebied heeft van oudsher een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de stad. De aanleg in de 14de eeuw van het 'Schuytendiep' - later omgedoopt tot Winschoterdiep - betekende een grote impuls voor de handel tussen Groningen en de Veenkoloniën. Ooit stond hier een aantal houtzaagmolens waaronder De Zon en Ellensmolen. In het huidige Europapark herinnert een bewaard gebleven balkgat, waarin de nog onbewerkte boomstammen dreven, aan deze bedrijvigheid.
Eind 17de eeuw - na het beleg van Bommen Berend in 1672 - legde Menno van Coehoorn de Helperlinie aan, ter verdediging van de stad. Deze linie werd in de 18de eeuw uitgebreid met het Helperdiepje. Een deel van deze gracht ligt nog in het Europapark. In 1915 verrees in het huidige Europapark de Provinciale Electriciteitsfabriek. In de jaren daarna namen de Helpmancentrale en later de Hunzecentrale de elektriciteitsvoorziening van de stad over. De eerste eenheid van de Hunzecentrale kwam gereed in 1963, de 5de werd in 1970 in gebruik gesteld. Vanaf dat jaar vormden de 5 pijpen een markant onderdeel van de Groningse skyline. De Helpmancentrale werd in de jaren '80 deels afgebroken. Het administratiekantoor en de turbinehal bleven behouden en bieden nu als de Mediacentrale onderdak aan diverse bedrijven. De Hunzecentrale en de 5 pijpen werden in 1998 gesloopt.
Binnen het Europapark neemt woonbuurt de Linie een bijzondere plek in. Het is een nieuwe stadswijk met woonhuizen die grotendeels particulier of in collectief particulier opdrachtgeverschap tot stand werden gebracht. De woningen liggen aan 7 woonstraten die in naamgeving verwijzen naar het voormalige gebruik van het Europapark. Veel aandacht is besteed aan de architectuur door onder meer architect Moriko Kira en Inbo Architecten. Kenmerkend is ook het grote wooncomplex De Frontier dat de kleinschalige grondgebonden woningen scheidt van de spoorlijn.