Kunstroute vanaf het water.

Aan de onderkant van de brug bij het Groninger Museum heeft de Belgische kunstenaar Wim Delvoye een tegeltableau gemaakt. Hij werd geïnspireerd door het Delftsblauwe aardewerk waardoor het tableau Oudhollands aandoet. De acht tegels verbeelden fictieve ‘kinderspelen’, zoals plassen in de richting van een windmachine waardoor je jezelf nat plast en winden laten om een molentje op gang te brengen. 

Vaar onder de Emmabrug door en kijk direct achterom. Beeldhouwer Willem Reijers ontwierp dit kunstwerk voor de toen nog nieuwe brug in 1958. Het werk heet Het Verkeer. Reijers wilde de constante verkeersstroom verbeelden, die elke dag op dit punt de stad binnenkomt en voor de brug moet afremmen. 

Wanneer je doorvaart zie je aan de linkerkant een acht meter hoge sculptuur van een vrouw: Ultra. Op het eerste gezicht voldoet ze aan bekende schoonheidsidealen en ze lijkt indrukwekkend hoog op haar benen te staan. De rok van haar enorme japon is over een zogenaamde ‘crinoline’ is gedrapeerd.
Maar de vrouw blijkt een pop, waarvan de verhouding tussen boven- en onderlijf niet klopt. Onder de doorzichtige rok bungelen haar beentjes. Zij heeft zichzelf als het ware verheven in de op wieltjes geplaatste crinoline, omdat ze niet aan het gangbare schoonheidsideaal van lange benen kan voldoen, en beweegt zich met armprothesen voort. 

De Stern op bol bovenop het wachtershuisje van de Museumbrug is een van de vijftig beelden die 'stadsbeeldhouwer' Willem Valk maakte voor gebouwen in Groningen en daarbuiten. De bijzondere groene kleur van het kunstwerk en het dak komt door het materiaal: koper verkleurt onder invloed van de buitenlucht.

Direct na de Museumbrug vind je aan de rechterkant Oase in de stad. Tegenwoordig zit Academie Minerva in dit pand gevestigd, maar tot 2008 zat hier het Natuurmuseum. Dit museum vroeg kunstenaar Noud de Wolf een plan te bedenken voor de openbare aangrenzende tuin. Hij bedacht onder andere een kronkelpad dat leidt tot een fonteintje in het midden. De stadstuin kreeg de titel Een oase in de stad omdat het een rustpunt en plek voor bezinning voor stadswandelaars en bezoekers van het museum zou zijn.

Net voorbij de stadstuin vind je het mooiste openbare toilet van Nederland, waar je het nuttige met het aangename kan combineren. Het toilet is ontworpen door architect Rem Koolhaas en fotograaf Erwin Olaf. 

Het ronde toilet bestaat uit twee gebogen wanden van melkglas, die samen het yin- en yangteken vormen. Bijzonder aan dit toiletgebouw is dat het niet alleen een afdeling voor heren, maar ook voor dames heeft, elk met een eigen ingang. In de melkglazen wanden is een fotocollage te zien van Erwin Olaf. De foto’s verbeelden ‘de strijd der seksen’.

Aan de linkerkant zie je op de zijgevel van het pakhuis 'Werkmanhuis' het woord DAMALS staan. Het woord is er ter herinnering aan de Groningse drukker en kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman aangebracht, die hier vanaf 1923 zijn drukkerij had, totdat hij in 1945 door de Duitsers vermoord werd.

Kunstenaar Peter de Kan heeft zich laten inspireren door The Next Call, een serie van negen cahiers die Werkman tussen 1923 en 1926 uitgaf. Voor de negende en laatste Next Call schreef Werkman het gedicht Damals, waarin zowel moedeloosheid en berusting als verlangen en een hunkering naar een verloren paradijs in doorklinken.

Wanneer je bijna onder de Ebbingebrug doorvaart, houd even stil en zoek aan de rechterkant van de diepenring naar het makelaarskantoor op de hoek van de Oude Ebbingestraat. Op de hoek van dit pand zit een zandstenen hert bevestigd. 

Het hert (en vooral de hertenkop en het hertshoorn) werden in het verleden vaak als teken gebruikt door drogisthouders en apothekers. Uit hertshoorn werd namelijk hertshoornzout of vlugzout gewonnen, dat als opwekkend middel bij flauwvallen diende. 

Het oeuvre van Henk Visch kenmerkt zich vooral door raadselachtigheid. Dit bronzen beeld naast het terras van het Harbour Café, toont een man in een soort yoga-pose, steunend op zijn vingertoppen. Het mysterieuze aan zijn werken wordt vaak nog eens versterkt door de titels, zoals in dit geval Secret Life in a Public Body. Bedoelt Visch met het openbare lichaam zijn beeld of de plek waar het staat? En wat zijn die geheimen?

Dit blauwe vierkant symboliseert het venster op de wereld. Erachter loopt een lange blauwe bank. Kunstenaar Manuel de Solà-Morales had voor zijn ontwerp “een soort zitkamer (..) waar men rustig kan genieten van het rijke en gevarieerde panorama dat stad en water te bieden hebben” voor ogen. 

Onder de Oosterbrug bracht grafisch vormgever Peter de Kan een gedicht van Hendrik Nicolaas Werkman aan. Het gedicht ‘Gestadige beweging’ bestaat uit twaalf coupletten van twee regels. De letters zijn van aluminium en hangen aan één punt. Wanneer de brug opengaat komen ze zachtjes heen en weer zwaaiend op hun plek. Het gedicht biedt het tot stilstand gekomen, wachtende verkeer een moment van rust en zet misschien tot denken aan.

Er is nogal wat te doen geweest over het beeld van dit meisje ('Blote Bet') op de Herebrug. Beeldhouwer Wladimir de Vries – die ook het beeld Wisent in het Noorderplantsoen maakte – was niet tevreden met de uitvoering van zijn ontwerp. In zijn oorspronkelijke ontwerp hield het meisje de korenaren met beide handen vast, maar in de bronsgieterij is dat niet overgenomen. Ook de oren van het kalf stonden volgens hem te veel naar achteren, waardoor het kalf meer op een schaap lijkt. Wat hem ook niet zinde, was dat bepaalde lasnaden nog zichtbaar waren en dat delen van het beeld niet goed op elkaar aansloten. 

Niet alleen de kunstenaar was ontevreden over het resultaat. Aanvankelijk had menig inwoner van de stad moeite met de naaktheid van het beeld. Daarnaast vonden veel mensen de benen van het meisje te stevig en haar boezem juist weer te plat.

Je moet hier misschien even bijschijnen met de zaklamp van je telefoon. Onder de Herebrug bevindt zich een op doek gedrukte foto van Rommert Boonstra. Boonstra maakte dit werk voor de gemeentelijke fotografieopdracht in 1994. Hij bracht voor zijn foto's veel materiaal over karakteristieke gebouwen en kunstwerken van de stad samen met portretten van historische figuren en familieportretten uit eigen archief. Inwoners van Groningen konden voor deze plek vervolgens een keuze maken uit tien van zijn geënsceneerde foto’s.