Poort Sint Geertruids Gasthuis

Over dit kunstwerk.

De toegang naar het Sint Geertruids Gasthuis bestaat uit een rijk versierde zeventiende-eeuwse poort. Boven de toegangsdeuren is tussen de gebeeldhouwde stenen koppen van een oude man en een oude vrouw een inscriptie aangebracht die duidelijk maakt dat het gasthuis in 1640 grondig verbouwd werd: 'Int iaer 1640 is met consent der H.H. Borgemest. ende Raedt dit gasthuis van nyes getimmert'. 
 
Het Sint Geertruids Gasthuis werd in 1405 gesticht als herberg voor arme katholieke pelgrims. De pelgrims kwamen vermoedelijk naar de reliek van Johannes de Doper in de Martinikerk. Het gasthuis werd gewijd aan de heilige Geertruid, die als beschermvrouwe van de reizenden gold. 
 
Na de Reductie van Groningen in 1594, toen de stad overging op het protestante geloof, kreeg het katholieke complex een nieuwe bestemming. Groningers van vijftig jaar en ouder konden zich inkopen in het gasthuis. Ze kregen dan tot hun dood niet alleen huisvesting, maar ook verzorging. Tot in de achttiende eeuw had het gasthuis tevens de status van 'dolhuis': krankzinnigengesticht. De ‘dollen’ die hier terecht kwamen konden op zondag tegen betaling bezichtigd worden.
 
In 1954 werd het systeem van inkopen afgeschaft omdat te weinig mensen in staat bleken het hoge bedrag op te brengen. Sinds die tijd betalen de bewoners gewoon huur. In 2023 vond een grote restauratie plaats, waarbij de woningen aangepast werden aan de eisen van de tijd.

Over de totstandkoming.

De inscriptie op de buitenpoort maakt duidelijk dat het gasthuis in 1640 grondig verbouwd werd: "Int iaer 1640 is met consent der H.H. Borgemest. ende Raedt dit gasthuis van nyes getimmert als Lubbert Julsinge Boechol, Harmen Swartwoldt ende Jacob Sigers vogeden waren in der tydt". Hoe omvangrijk deze verbouwing is geweest laat zich niet goed vaststellen. Het is stellig meer geweest dan de bouw van de 17e-eeuwse poort met gebeeldhouwde koppen van een oude man en een oude vrouw aan de buiten- en binnenzijde. Het opschrift kan wijzen op een grondige verbouwing, maar ook op vergroting van het complex.
 
[bron: Sint Geertruidsgasthuis 1405-2005 / Egbert van der Werff (eindred.: Donate Schuil) Groningen: Woningcorporatie In, cop 2005]

Facts & Figures.

• Door
  maker onbekend

• Wijk
  Centrum

• Jaar van realisatie
  1640

• Kunstsoort
  Kunst in/aan bouwwerk

• Materiaal
  Steen