Naar inhoud

Hier een cookie tekst met verwijzing naar de cookies pagina.

DAMALS

Peter de Kan

Over dit kunstwerk.

Op de zijgevel van het Werkmanhuis is ter hoogte van de tweede verdieping het woord DAMALS aangebracht, ter herinnering aan de Groningse drukker en kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman die hier vanaf 1923 zijn drukkerij had, totdat hij in 1945 door de Duitsers vermoord werd. Kunstenaar Peter de Kan heeft zich laten inspireren door The Next Call, een serie van negen cahiers die Werkman tussen 1923 en 1926 uitgaf.

Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) werd in 1919 lid van de vereniging ‘Groninger Kunstkring De Ploeg’. Geïnspireerd door avant-gardistische grafische kunstenaars uit Midden- en Oost-Europa, begon Werkman in 1923 kunst te maken met zijn eigen zetmateriaal: letters, cijfers, tekens, lijnen en blokken hout. Dat resulteerde in de uitgave van The Next Call. In deze grafische kunstwerkjes, ‘druksels’ zoals Werkman ze noemde, neemt hij burgerlijkheid en traditie onder vuur, nu eens in felle bewoordingen, dan weer in poëtische uitingen. Het werk verwijst opvallend vaak naar internationaal vermaarde avant-gardisten maar gaat uiteindelijk over Werkman zelf. Voor de negende en laatste Next Call, verschenen in 1926 en opgedragen aan de Servische avant-gardist Ljubomir Micić – schreef Werkman het gedicht Damals, waarin zowel moedeloosheid en berusting als verlangen en een hunkering naar een verloren paradijs in doorklinken.

‘Damals als die Erde noch nicht rund war. Damals als die Kunst noch keine Kunst war. Damals als die Ameise noch nicht fleiszig war. Damals als er noch jung war. Damals als sie noch klein war. Damals als meine Mutter noch sang. Damals als es Sommer war. Damals als es noch vorgestern war. Damals als gestern noch nicht heute war.’ 

Over de totstandkoming.

Peter de Kan (Hoogezand, 1957) heeft diverse kunstwerken in opdracht van de Gemeente Groningen gemaakt. Hij nam onder meer deel aan het kunstproject Verbeeld Verleden.

Deel van de route.

Locatie.

Lage der A 13 (zijgevel Werkmanhuis)

Bekijk op de kaart

Facts & Figures.