Anti-kernwapenmonument

Over dit kunstwerk.

Dit werk van Hugo Hol is het eerste monument in Nederland dat is opgericht als protest tegen de kernwapenwedloop.

In de jaren tachtig was de discussie rondom kernwapens en kernenergie bijzonder actueel en hevig. Twee massale demonstraties vonden plaats: een in Amsterdam in november 1981, waar meer dan 400.000 mensen aan deelnamen, en een in Den Haag in oktober 1983, wat tot nu toe nog altijd de grootste vredesdemonstratie ooit in Nederland is. Een half miljoen mensen reisden af naar Den Haag om daar te protesteren tegen de plaatsing van 48 kruisraketten in Woensdrecht en kernwapens in Europa. In de herfst van 1985 ondertekenden meer dan 3,7 miljoen Nederlanders een petitie tegen plaatsing. 

Protestmonument
De gemeenteraad van Groningen stemde (als teken van protest) in december 1982 voor een motie van de PvdA om een protestmonument te realiseren. Het College bestond destijds uit een coalitie van CDA en PvdA. Bijna drie jaar later, op 1 november 1985 op het symbolische tijdstip vijf voor twaalf, werd het beeld overgedragen aan de toenmalige burgemeester. Diezelfde dag debatteerde de ministerraad over een voorstel om 48 kruisraketten in Woensdrecht te plaatsen. Het kabinet-Lubbers besloot voor de plaatsing, maar deze is uiteindelijk niet doorgegaan.

Het beeldhouwwerk van Hol bestaat uit een kubusframe van gedeukt en gekarteld messing met daarin een kleinere kubus van zwart Belgisch hardsteen. De kunstenaar wil met dit werk een abstracte verbeelding van het probleem van de kernbewapening geven. Hij doet dit door een tegenstelling van twee geometrische vormen te tonen. Het gehavende messing frame symboliseert de onvolkomenheid van de door de mens gemaakte maatschappij. De zwarte kubus staat voor de van oorsprong zuivere natuur. In de wisselwerking tussen deze beide krachten ziet Hugo Hol de basis voor zowel de vooruitgang, als voor de dreigende ondergang van de aarde.

Nog altijd actueel
Het thema is nog altijd actueel: zo werd in 2019 werd in Groningen een culturele week rondom de atoombom georganiseerd: After Hiroshima. In 2020 sloot Groningen zich aan bij het pact tegen kernwapens. Burgemeester Koen Schuiling ondertekende in oktober 2020 het ICAN Cities Appeal: een wereldwijd verband van gemeenten die zich tegen kernwapens uitspreken. 
Op 15 oktober 2021 vond bij het Anti-kernwapenmonument de aftrap plaats van de Bijeenkomst voor de Vrede. Onder aanvoering van burgemeester Koen Schuiling werd aandacht gevraagd voor de internationale strijd tegen kernwapens.

Over de totstandkoming.

De gemeenteraad van Groningen nam op 13 december 1982 een motie aan van de PvdA-fractieleidster Tonny van der Vondervoort waarmee besloten werd tot het oprichten van een protestmonument. Het College bestond destijds uit een coalitie van CDA en PvdA.
De gemeente Groningen vroeg kunstenaars een ontwerp te maken voor een monument, een monument tegen de kernbewapening in het algemeen en de plaatsing van kruisraketten in het bijzonder. De ontwerpen kwamen ruim een jaar later binnen, na een lange discussie tussen kunstenaars en B&W; de kunstenaars wilden eerst weten waar het monument kwam te staan, terwijl B&W eerst het ontwerp wilden zien.

Het ontwerp van Hugo Hol werd uitgekozen. Pas twee jaar later werd het monument geplaatst. Dit kwam omdat de BKR-commissie een schriftelijke garantie wilde hebben dat het kunstwerk inderdaad geplaatst wordt en dat de gemeente bij zal dragen in de financiering. De garantie van de gemeente kwam. Het beeld werd deels door BKR en voor dertig procent door de gemeente zelf gefinancierd.

Op 1 november 1985, op het symbolische tijdstip vijf voor twaalf, werd het beeld overgedragen aan de toenmalige burgemeester. Tijdens de onthulling was het monument in spandoeken gewikkeld door protesterende scholieren. De burgemeester en de kunstenaar konden door de mensenmassa van de duizenden jongeren nauwelijks het monument bereiken.

Facts & Figures.

• Door
  Hugo Hol

• Wijk
  Centrum

• Jaar van realisatie
  1985

• Kunstsoort
  Monument

• Materiaal
  Hardsteen, Messing

• Afmetingen
  h 2,25 x b 2,25 x d 2,25 m