Anda Kerkhoven

Over dit kunstwerk.

Als eerbetoon aan Anda Kerkhoven heeft de gemeenteraad van Groningen in november 2021 besloten de burgerzaal naar Anda Kerkhoven te vernoemen. Anda Kerkhoven (1919-1945) was een jonge vrouw die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in Glimmen werd omgebracht.

Anda groeide op in een welgesteld gezin van theeplanters in het voormalige Nederlands-Indië. Haar moeder was Nederlands, haar vader had een Nederlandse vader en een Chinees-Indische moeder. Al op jonge leeftijd was zij principieel vegetariër, begon aan een studie geneeskunde, maar wilde beslist geen dierproeven doen. Daarom verhuisde zij in 1938 naar Groningen, waar vivisectie op de Rijksuniversiteit géén verplicht onderdeel was. Ook was zij een uitgesproken pacifiste die de wereld wilde verbeteren. Haar eerste vlammende betoog in het studentenblad Der Clercke Cronike van 4 november 1938 ging over de morele waarden van de wetenschap en de plaats van de mens daarin. Zij eindigde met een zin die haar latere handelen zou bepalen: ‘Wat niet mag, mag niet, welke de prijs ook zij!’

Het sprak haast vanzelf dat Anda terecht kwam in het geweldloze verzet. In 1942, tijdens de bezetting door de Duitsers, kwam zij in contact met de verzetsgroep De Groot. Zij hield zich daar onder andere bezig met de distributie van vervalste identiteitsdocumenten en begeleidde onderduikers naar hun onderduikadres. In haar vlugschriften, die zij zelf ook rondbracht, riep zij op tot naastenliefde en tot moreel handelen.

Eind 1944 werd zij opgepakt door de Sicherheitsdienst. Zware verhoren en martelingen in het beruchte Scholtenhuis doorstond zij zonder informatie prijs te geven. Anda bekocht haar stilzwijgen met de dood. Op 19 maart 1945, nog geen maand voor de bevrijding van Groningen, werd zij samen met verzetsman Gerrit Boekhoven zonder proces door Nederlandse SD-ers doodgeschoten aan de bosrand van Glimmen.

Anda Kerkhoven getuigde van eerbied en liefde voor het leven.

Zij verdient ons respect.

Het schilderij van Anda Kerkhoven is rond 1940 geschilderd door kunstschilder Johan Dijkstra (1896 - 1978). Kerkhoven werd in Groningen lid van de vrouwelijke studentenvereniging Magna Pete. Via een daaraan verbonden tekenclub kwam zij in contact met de Groningse schilder. Zij was, getuige het grote aantal portretten die van haar in omloop zijn, een gewild model. Johan Dijkstra schilderde haar driemaal.

Dit schilderij betreft een reproductie van het origineel uit de collectie van het Groninger Museum.

Johan Dijkstra geldt als een van de belangrijkste Groningse kunstenaars van de twintigste eeuw. Hij werd opgeleid aan de Academie Minerva als leerling van onder andere F.H. Bach. In 1918 richtte Dijkstra met Jan Altink, Jan Wiegers en George Martens de Groninger kunstkring De Ploeg op.

Naast Ploeglid was Dijkstra onder meer lid van De Onafhankelijken en Arti et Amicitiae. Hij ontving in 1925 de Willink van Collenprijs. Vanaf 1930 stortte Dijkstra zich op de monumentale kunsten. De voorstudie voor wandbeschildering heeft uiteindelijk in 1938 geleid tot de drie wandbeschilderingen in de trouwzaal van het Stadhuis.

Bij de onthulling van de gedenkramen in het Groninger Academiegebouw in 1951 werd Dijkstra benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en in 1957 ontving hij de Culturele prijs van de provincie Groningen. In Ten Boer is de naar hem genoemde Johan Dijkstrastraat te vinden.

Facts & Figures.

• Kunstenaar(s)
  Johan Dijkstra

• Jaar van realisatie
  1940

• Afmetingen (in cm)
  109x79

• Collectie
  Stadhuiscollectie

• Kunstsoort
  Schilderkunst

• Etage
  Begane grond