Voor velen zou het leven ondenkbaar als ze geen kunst konden maken. Door de geschiedenis heen vinden we dan ook tal van kunstenaars die onder de zwaarste omstandigheden hun kunst zijn blijven maken. Loubna Arsalan (Damascus (Syrië), 1976) is hier het levende bewijs van. Begin 2022 kwam ze als vluchteling in Nederland aan, en inmiddels woont ze op een opvangboot die fungeert als noodopvangcentrum voor vluchtelingen. Ondanks de moeilijke omstandigheden is ze doorgegaan met het maken van schilderijen. We spraken op locatie met haar over haar werk.
“Ik heb altijd van kunst gehouden. Op mijn achtste begon ik met aquarellen en later, op mijn elfde, met olieverf. Ik heb mezelf geleerd hoe ik deze dingen moet doen. Toen ik ouder was, schreef ik me in aan de kunstacademie van de universiteit van Damascus om beeldende kunst en schilderkunst te studeren. Ik leerde daar de fijne kneepjes van het vak – hoe ik in perspectief moest schilderen bijvoorbeeld – en over de wetenschap van esthetiek. Ik studeerde van 1995 tot 1999 en daarna begon mijn carrière in de kunst. Ik exposeerde mijn schilderijen in galerieën in Syrië en op vele internationale tentoonstellingen in Egypte, Turkije en Dubai. De enige tijd dat ik stopte met werken waren de twee jaren toen de oorlog in Syrië drastisch escaleerde. Het geluid van de kogels was te hard en het overweldigde me zo erg dat ik niet meer kon schilderen. De geluiden waren luider dan mijn gedachten. De omstandigheden waren destijds ongelooflijk moeilijk en niets was stabiel. Toch ben ik al snel weer begonnen met schilderen. Overdag werkte ik als tekenlerares en zodra ik thuiskwam ging ik verder met schilderen. Ik schilderde elke dag en kon niet stoppen. Elke keer als ik stopte, werd ik depressief, dus ik moest gewoon blijven schilderen. Het was mijn manier om de angst en het gebrek aan veiligheid die ik voelde te uiten. Pas toen ik in Groningen aankwam begon ik mij eindelijk weer veilig te voelen.
Pas toen ik in Groningen aankwam begon ik mij eindelijk weer veilig te voelen.
Zodra de situatie het toeliet, ben ik weer begonnen met schilderen, ondanks dat het hier op de boot vrij moeilijk is. Ik heb maar een kleine kamer en deze beperkte ruimte moet ik ook delen met een kamergenoot. Het is geen goede plek om schilderijen te maken omdat je de ramen niet kunt openen en de dampen niet goed zijn voor je gezondheid. Maar ik heb geen andere optie. Het is hier soms behoorlijk chaotisch en ik schilder waar ik kan; soms moet ik op mijn bed werken en andere keren werk ik gewoon op de vloer. Ook heb ik beperkte toegang tot de materialen en de gereedschappen die ik nodig heb om mijn werk goed te kunnen doen. Desondanks blijf ik werken en heb ik mijn werk al kunnen exposeren bij galerie Forma Aktua hier in Groningen. Een vriend van mij stelde me aan hen voor en nadat ik mijn werk had laten zien, besloten ze de schilderijen die ik heb te exposeren. Ik kreeg goede reacties op mijn werk en ik wil graag door met kunst maken. Ik heb veel plannen en ideeën, maar deze worden ernstig beperkt door de omstandigheden. Voorlopig gebruik ik schilderen als een manier om mijn tijd hier op de boot te verdrijven. Misschien als ik eindelijk een huis toegewezen krijg, kan ik mijn kunstcarrière weer serieus beginnen. Ik heb een lange carrière achter de rug en ik wil echt doorgaan met mijn werk. Het is moeilijk om te weten hoe kunst en de kunstwereld in Nederland werken, omdat die zo moeilijk te bereiken zijn vanaf deze locatie.
Mijn schilderijen gaan over mensen en het zijn vaak portretten van vrouwen. Ik weet niet helemaal zeker waarom ik altijd vrouwen schilder, maar ze zijn belangrijk voor me omdat ze de scheppers van het leven zijn en zodoende de essentie van het leven. Ik begin meestal met houtskool- of acrylverf en eindig met olieverf. Over het algemeen doe ik er vier dagen tot twee weken over om een schilderij af te maken. Ik werk intuïtief en heb de gewoonte om te beginnen met een idee voor een schilderij en te eindigen met iets dat totaal anders is dan waarmee ik begon. Het uitgangspunt is voor mij precies dat; een punt vanwaaruit ik iets anders probeer te bereiken. Ik heb een geweldige tijd tijdens het schilderen; het is heel ontspannend en ik voel mijn bestaan. Terwijl ik werk, stromen de emoties door mijn hoofd en mijn verbeelding, wat op zijn beurt mijn proces informeert. Ik gebruik nooit modellen maar ik schilder vanuit mijn gevoel en verbeelding. Het schilderij is een weerspiegeling van mijn mindset en daarom is het belangrijk om te blijven schilderen. Hoe moeilijk dit ook is. Hopelijk heb ik in de toekomst een eigen expositie in Amsterdam, dat zou geweldig zijn.”