Vroeger toonde het Groninger straatbeeld nog paarden, koetsen, molens en weeshuizen. Door de jaren heen is er veel veranderd aan het uiterlijk van de stad, maar ondanks deze veranderingen hebben vele mooie historische panden de tand des tijds overleefd en voelt het verleden soms helemaal niet zo ver weg. Kunstspot verzamelde tien werken van kunstenaars die Groningen hebben uitgebeeld in hun schilderijen.
1. Het Groene Weeshuis te Groningen gezien vanuit de Hofstraat van Jan Ensing
1855 , Olieverf op paneel
Jan Ensing was schilder, tekenaar, onderwijzer en lithograaf. Hij maakte landschappen, stads- en dorpsgezichten, figuurvoorstellingen en portretten. Het pand op Hofstraat 20, waar Ensing jarenlang heeft gewoond, is inmiddels tot gemeentelijk monument verklaard. Het Groene Weeshuis bestaat helaas niet meer maar was gevestigd in de gebouwen van het voormalige Jacobijnerklooster aan de Oude Ebbingestraat.
2. Varkensmarkt op de Grote Markt van Ferdinand Oldewelt
1902, olieverf op doek
Ferdinand Oldewelt was actief als schilder, etser, tekenaar en aquarellist. Bloemen, stillevens, landschappen, portretten en stadsgezichten waren zijn onderwerpen. In 1891 werd hij benoemd tot hoofdleraar aan de school voor kunstnijverheid te Haarlem, waarna hij in 1896 benoemd werd tot directeur van Academie Minerva te Groningen. Oldewelt schilderde Varkensmarkt op de Grote Markt kort voor de opheffing van de varkensmarkt in 1900. Op marktloze dagen oogt de Grote Markt tegenwoordig zo.
3. De Buiten Aa-poort gezien naar de stad van Sybolt Berghuis
1880, olieverf op paneel
Aan de westkant van de stad aan de Westersingel had je vroeger twee poorten: de Binnen A-poort en de Buiten A-poort, genoemd naar de rivier de A. Deze poorten zijn inmiddels verdwenen en vandaag de dag ziet deze plek er zo uit. De stad en omgeving waren Sybolt Berghuis' grootste inspiratie en hij maakte er vele tekeningen en aquarellen van.
4. Stilleven Boteringebrug Groningen van Johan Dijkstra
1978, olieverf op doek
Johan Dijkstra was schilder, graficus, glazenier en docent. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste Groninger kunstenaars van de twintigste eeuw. Samen met Jan Altink richtte Dijkstra in 1918 de Groninger kunstkring De Ploeg op. Zijn onderwerpen waren het Groninger plattelands- en stadsleven, marines, naakten en portretten van andere Ploegleden. De Boteringebrug ziet er vandaag de dag minder sereen uit dan in Dijkstra's werk.
5. Schuitendiep met paard en wagen van George Martens
1923, olieverf op doek
George Martens was een kunstenaar en mede-oprichter van de Groninger Kunstkring De Ploeg. Martens was een rasechte Groninger expressionist. Hij word nog steeds gezien als de kunstenaar die met veel trefzekerheid de dynamiek van het stadsleven in de jaren twintig vastlegde. Bijna honderd jaar later oogt het stadsleven aan het Schuitendiep zo.
6. De Paardenkeuring op de Grote Markt op de 28ste augustus van Otto Eerelman
1920, olieverf op doek
Otto Eerelman was een schilder, etser en lithograaf. Samen met de kunstenaars Jozef Israëls en Hendrik Willem Mesdag werd hij een belangrijk lid van het Kunstlievend Genootschap (wat vanaf 1838 verder ging onder de naam Pictura) in Groningen. Eerelman werd door Groningen geëerd met een straatnaam en kreeg in 1919 de opdracht om een groot schilderij te maken voor de stad. Het onderwerp werd de Paardenkeuring, een traditioneel en jaarlijks feest tijdens Gronings Ontzet. Een aantal gevels van de Grote Markt zijn door Eerelman 'terug in de tijd' geschilderd. Helaas zijn zijn motieven hierover onduidelijk.
7. Stadsgezicht met zon; bij de kade van Jan Altink
ca. 1925, was en olieverf op linnen
Naast expressionistisch schilder was Jan Altink één van de oprichters (en bedenker van de naam) van Groninger kunstkring De Ploeg. Altink schilderde veel buiten en vooral het Groninger en Drentse landschap werden veelvuldig door hem uitgebeeld. Het waren de karakteristieke landschappen en de expressionistische wijze waarop de kunstenaars van De Ploeg het Groningerland verhieven tot onderwerp en waar met name Altink in uitblonk.
8. Houtzaagmolen van Van Houten op het Damsterdiep van Franciscus Hermanus Bach
1956, olieverf op doek
Hoewel zijn vader van Duitse komaf was, werd Franciscus Hermanus Bach in Groningen geboren. In 1884 slaagde hij voor het examen tekenen en ontving hij de Grote Koninklijke Medaille voor anatomie en de Zilveren Academie Medaille voor ornament compositie. De directeur van Academie Minerva wilde hem beslist als docent aannemen en zo werd Bach al als 19-jarige jongeman docent aan de kunstacademie. De houtzaagmolen die hij schilderde is allang verdwenen, maar de molenaarswoning van de Van Houtens staat er nog altijd en is inmiddels een monument, op Damsterdiep nummer 25.
9. Gezicht op de der Aa-kerk van Jan Gerrit Jordens
1945, aquarelverf op aquarelpapier
Jan Gerrit Jordens hield van experimenteren en met name in de jaren dertig en veertig deed hij dat met verschillende stijlen, van kubisme tot naturalistische schilderwerken en later ook meer abstract. Zijn artistieke oeuvre en didactische kwaliteiten werden in 1956 bekroond met de Culturele Prijs van de provincie Groningen.
10. Stadsgezicht met sneeuw van Hendrik Nicolaas Werkman
1922, olieverf op doek
Hendrik Nicolaas Werkman was een expressionistisch kunstenaar en werd bekend als drukker van De Ploeg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed hij het drukwerk voor uitgeverij De Blauwe Schuit, dat kritiek leverden op het nazi-bewind. Op 10 april 1945, vlak voor het einde van de oorlog, werd hij door de Duitsers gearresteerd en kort daarna gefusilleerd. Na 1950 kreeg Werkman grote internationale bekendheid en zijn werk gaat nu de hele wereld over.
Stadsgezicht met sneeuw, met zicht op de Turftorenstraat en het Hoge der Aa, schilderde Werkman vanuit zijn werkruimte in het pakhuis op nummer 13 aan het Lage der Aa. Werkman zou hiervoor inspiratie hebben opgedaan uit werken van Edvard Munch, Vincent Van Gogh en Emil Nolde.