In het tijdperk van meer-foto’s-dan-minuten-in-een-uur moet een professioneel fotograaf het steeds maar weer uitleggen. “Een kunstfoto is compleet anders dan een nieuwsfoto of een momentopname op Instagram. Het is het verschil tussen de werkelijkheid weergeven of de werkelijkheid creëren.”
Maartje Roos en Jenny Boot kenden elkaar al langer, maar werkten dit voorjaar voor het eerst samen. Boot: “We zaten op de fotoacademie bij elkaar in de klas. Later kwamen we elkaar nog wel eens toevallig tegen, en nu vroeg de galerie ons samen voor de expositie De Verlichting. Ik denk dat we qua licht in ons werk hetzelfde denken en doen. Ik stel me voor dat de vrouwen die ik fotografeer wonen op de plekken in de foto's van Maartje.
Hypnotiserende vrouwen
Roos fotografeert wonderlijk warm aanvoelende ruimtes: velden, kamers, schuren. De toeschouwer bespiedt figuren die zich toevallig in die oorden bevinden. Ze ontbijten, lezen een boek of voeden hun kindje in de schemering. Boots foto’s tonen hypnotiserende vrouwen, ze kijken vaak recht de camera in, claimen de ruimte om zich heen en vullen die op met hun fascinerende aanwezigheid.
Haar portretten ontstaan soms uit een idee dat ze in haar hoofd heeft, maar vaak gaat het andersom. “Een foto begint voor mij vaak bij een mooi model. Ik vind zo’n zogenaamd 'perfect' model al snel wat uitdrukkingsloos. In mijn werk is hun uitdrukking en pose juist erg belangrijk.”
Schilderkunst in de fotografie
In het verleden heeft Boot zelf geschilderd. “Ik was niet heel goed. Toch denk ik dat ik wel dingen uit de schilderkunst heb meegenomen naar mijn fotografie. Ik lette altijd heel goed op stillevens, de glans die daarin zit. Één tint is opgebouwd uit veel kleuren en door bijvoorbeeld een klein wit puntje kun je de illusie van glans creëren.”
Het licht is erg belangrijk in zowel Roos' als Boots werk. Het zorgt voor een wonderlijk gevoel dat moeilijk op te roepen is met een kunstmatig filter. “Ik gebruik zo weinig mogelijk middelen, liefst natuurlijk licht. Als je één schuin dakraam hebt waarvan het licht op het model valt, krijg je hetzelfde licht als de portretschilders van vroeger.” Ze lacht. “Zoals Rembrandt.” En Rembrandt had zeker geen Instagram-filters om hem te helpen.
Met de Verlichting zijn we alweer een eeuw verder in de geschiedenis. "In die periode werden het intellect en de natuur erg belangrijk. De natuur is meer Maartjes ding natuurlijk, ik word juist erg geïnspireerd door de kleding. Dat had ik altijd al, van die grote kanten kragen bijvoorbeeld.”
Foto's: wat is kunst?
Op dit moment is in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de tentoonstelling World Press Photo 2016 aan de gang. De foto's die er hangen zijn vaak ingrijpend, ontroerend. Je kunt je afvragen of dergelijke foto's niet meer authenticiteit bevatten dan de geënsceneerde portretten in Fotogalerie Lichtzone. Boot is stellig: “Dat is compleet iets anders. Een nieuwsfoto zou de werkelijkheid moeten weergeven, terwijl een kunstfoto de werkelijkheid creëert. Overigens is een nieuwsfoto, of een documentaire, vaak minder neutraal dan je zou denken. Zodra er een camera verschijnt, zijn mensen zich daar bewust van en gaan zich anders gedragen.”
In Boots werk is die invloed van de fotografe op het beeld allesbehalve verzwegen. Ze geeft het grif toe: “Het model moet invoelen wat ik bedoel, wat ik erin wil leggen. Dat zegt uiteindelijk meer over mij dan over het model.” Dat zorgt voor gevoelige, geladen foto's. Zoals het beeld van een geknielde, gebogen vrouw. Er ligt een dode zwaan over haar heen gedrapeerd die op haar rug is vastgestrikt met een strik als op een kimono. “Ik werd geïnspireerd door een Aziatisch model. De vrouw draagt de zwaan met zich mee. Dit is een last, maar het staat voor mij ook symbool voor de verbondenheid van mijn ouders. De foto's zijn eigenlijk allemaal zelfportretten.”
De expositie 'De Verlichting' was tot en met 1 mei 2016 te zien in Fotogalerie Lichtzone.