Ook in deze geïsoleerde tijden staat er bij Academie Minerva een nieuwe lichting klaar om hun opleiding af te ronden en de wereld in te trekken. Dit keer zonder zomerexpositie, maar met een serie wisselende exposities in Minerva, vanaf 2 september. Kunstspot sprak een paar van deze studenten over hun bijzondere afstudeerperiode en afstudeerwerken. Aflevering één: Klaudija Ylaite (1997) en Samantha Pellarini (1994).
Ik zit tegenover Klaudija Ylaite, in haar kamer-slash-studio in het Oude RKZ-gebouw. Samantha Pellarini is digitaal aanwezig vanuit Delfzijl, waar ze een installatie bouwt.
Om te beginnen: hoe ziet jullie afstudeerwerk eruit en hoe zou het gepresenteerd worden?
Pellarini: “Mijn afstudeerwerk is de installatie Non-Human Institute of Humanity en onderzoekt de betekenis van 'thuis'. Je betreedt de installatie door een tunnel van plastic sheets, waarna je een ruimte binnenkomt die gevuld is met roze zand en een ruimteschip, zo groot als een mens.” In het ruimteschip zal er een gesprek met aliens te zien zijn. Verder is er een geluidsinstallatie van Pellarini’s gesprekken met Alexa (de ‘digitale assistent’ van Amazon) en een tweede video-werk.
Ylaite werkt aan een installatie die bestaat uit een poging om een dialoog te maken met haar broertje. Deze bestaat uit instructies van Ylaite’s kant en video’s door haar broertje. Ze vertelt dat ze haar leven zelf meer als kunstvorm is gaan zien: “Ik heb eerder veel situaties beleefd als een toeschouwer, maar recent ben ik meer overgeschakeld naar de positie van een actieve deelnemer.” Tegelijk werkt ze ook aan een groter project, een kunstenaarsboek dat veel observaties en dialogen verzamelt uit eerder werk.
Tijdens de lockdown is ons idee van aanwezigheid sterk veranderd, hoe is dat voor jullie gegaan?
Ylaite: “Ik werd veel meer bewust van mezelf; ik ervoer geen druk van buitenaf. Ik hoefde me geen zorgen te maken over mijn parttime baan, over de academie, over anderen: deze zorgen verdwenen allemaal. Ik was gewoon alleen in mijn eigen kamer en kon doen wat ik wilde.
Pellarini: “Het interessantste gedeelte vond ik de communicatie via online platforms en sociale media. Tijdens de crisis had technologie een soort collectiviteit: Ik was online met familie, klasgenoten, vrienden en collega’s - iedereen was daar.” Ze noemt dit de “2020 technologische revolutie” en praat over futuristische ideeën zoals 'alomtegenwoordigheid' en 'tele-aanwezigheid', die voor lange tijd alleen science fiction leken, maar nu opeens praktijk zijn.
“Voor mij is deze technologie een verlenging van onze kennis- om ons comfortabeler te maken," zegt Ylaite. "Toen de coronacrisis begon kozen we de meest comfortabele vorm van communicatie.” Zij daagt zichzelf liever uit: zo heeft ze aan het begin van de lockdown post gestuurd naar haar vrienden met onder andere recepten en poëzie. “Het is voor mij erg belangrijk dat kunst aanraakbaar is, dat je er vanuit meerdere hoeken naar kan kijken. We kunnen Samantha nu zien op het scherm, maar we zien haar maar van een kant. Voor mij is de computer slechts een hulpmiddel.”
Pellarini: “Het kan pijn doen om diegene die je liefhebt te zien door de computer, omdat ze er niet zijn. Maar als er geen keuze is en de afstand zo groot is maakt het mij niet uit. Via internet kon ik met mijn zus zijn en we liepen door de straten van Brooklyn. We hebben een nieuw soort connectie gemaakt door deze apparaten. Het is erg vervreemdend en gek om er over na te denken, maar we hebben allemaal deze ervaringen.”
Jullie beide werken lijken de verbeelding aan te snijden als thema. Waar komt dit vandaan?
Ylaite: “Voor mij is de verbeelding een manier om onze waarnemingen te verbreden en om te zien dat het hier en nu overstegen kan worden. Wij als kunstenaars kunnen het als vaardigheid aanleren door ons werk: het openen van deuren naar nieuwe waarnemingen.”
Pellarini kwam op het onderwerp van verbeelding, via haar katholieke achtergrond. “Toen ik geloofde in God zag ik dit als een kans om blind te geloven en zeker te zijn. De verbeelding is zo een soort staat, zonder grenzen, waar alles mogelijk is. Door een samenleving vanuit een hypothetische buitenstaander-positie te bekijken, hebben we een vrijheid en inbeelding: we kunnen nieuwe oplossingen verzinnen en een meer open manier om het leven te bekijken."
Ylaite’s onderzoek bracht haar bij het idee van de mad-man: “Ik zie erg veel verdeling in de maatschappij, gecreëerd door taal. Ik zie ook erg veel individuen die gezien kunnen worden als mad-men en door die taal kunnen ze niet aan de verwachtingen van de samenleving voldoen. Hoe kwamen we bij dit beeld van een mad-man?” Deze vraag beantwoord ze niet, maar wel geeft ze een vergelijking met een kleuter: “De mad-man is iemand die in het hier en nu is! Een kleuter moet nog alles leren en is vrij van alle constructen - hij ervaart slechts de wereld. Voor volwassenen zijn de dingen die kleuters doen belachelijk, maar we laten hen het doen omdat we weten dat ze onschuldig zijn.” Vanuit dat vertrekpunt begon Ylaite werk te maken met haar broertje.
In de afgelopen maanden zijn we sterk aangewezen op onze huizen. Hoe ervaarden jullie dat, en hoe zien jullie het thuis?
Pellarini beschrijft kunst als een huis, een vrije 'metafysische ruimte' voor de geest, waarin van alles kan gebeuren. “Ik maakte een optelsom, en ik kwam uit op 'thuis=kunst'. Door de research van wat het betekent om thuis te zijn, vond ik drie oplossingen: collecties, technologie en spiritualiteit. De kunst was een manier om me thuis te voelen, waar alle mogelijkheden samenkwamen. Waar ik mezelf kon zijn, en waar alles mogelijk is.” Door kunst, vertelt ze, hebben veel mensen hun plaats in de wereld gevonden. Ook vond ze een andere betekenis van thuis door te werken aan het project: iets samen opbouwen. “Ik heb een 'alien' familie gevonden in Nederland, die me welkom heeft geheten in hun huis en me geholpen heeft een ruimteschip te bouwen.”
Ylaite: “Ik ben inmiddels vier keer verhuisd zo lang ik in Nederland woon. Op dit moment leef ik in een enorme gemeenschap. Toen de lockdown begon, kon ik ze eindelijk echt ontmoeten. Hierdoor dacht ik na over wat thuis voor mij betekent. Ik realiseerde dat het is wat ik zeg dat het is op het moment.” Voor Ylaite betekent thuis-zijn dan ook een vervulling van haar keuzes. Het kan een caravan zijn, de studio, Academie Minerva, een huis van een vriend - waar ze maar comfortabel is.